Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Chính trị

29 Tháng Ba 2024

Ma nhai Ngũ Hành Sơn, di sản văn hóa độc đáo

Thứ Năm 19/01/2023 | 09:00 GMT+7

VHO-Bia ma nhai Ngũ Hành Sơn được UNESCO ghi danh Di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương và đây cũng là một trong 10 sự kiện Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiêu biểu năm 2022.

        

 Một trong 90 văn bản ma nhai tại 5 hang động Ngũ Hành Sơn

Ngày 26.11.2022, tại kỳ họp thứ 9 diễn ra ở thành phố Adong (Hàn Quốc), Ủy ban chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO đã thông qua hồ sơ “Bia ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng” là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây là di sản văn hóa mang tầm quốc tế đầu tiên của thành phố Đà Nẵng.

Để có được vinh dự lớn lao này, Đà Nẵng đã bền bỉ phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ một cách đầy đủ, công phu và kỹ lưỡng. Còn nhớ, năm 2017, Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng tiến hành khảo sát để làm hồ sơ đề nghị xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho danh thắng Ngũ Hành Sơn. Quá trình này, anh chị em trong đoàn khảo sát thấy trên rất nhiều vách đá có khắc chữ Hán, chữ Nôm. Mặc dầu chưa rõ hết nội dung và ý nghĩa, nhưng chúng tôi vẫn cảm nhận rằng, nó có một giá trị nào đó. Và chúng tôi có liên tưởng đến “Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế” được UNESCO ghi danh là di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương vào năm 2016.

Tình cờ, chúng tôi được biết Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán ở Huế đang nghiên cứu di sản Phật giáo ở Ngũ Hành Sơn, bởi nơi đây từng là một trong những trung tâm Phật giáo lớn ở Đàng Trong cũng như cả nước. Tại Hội thảo do Trung tâm Văn hóa Phật giáo này phối hợp với chùa Quán Thế Âm tổ chức vào tháng 5.2018, ma nhai được nhiều nhà nghiên cứu đề cập. Ngay sau đó, một số nhà nghiên cứu Hán Nôm và nghiên cứu lịch sử, văn hóa Phật giáo từ Huế vào khảo sát rất kỹ lưỡng ma nhai nơi đây suốt nhiều tháng liền.

Theo Đại đức Thích Không Nhiên: “Văn bản ma nhai hiện lưu tại 5 hang động Huyền Không, Tàng Chơn, Vân Thông, Linh Nham, Âm Phủ và một số vị trí khác tại ngọn Thuỷ Sơn; bước đầu thống kê có khoảng 90 văn bản. Trong đó, động Huyền Không chiếm số lượng áp đảo với 60 văn bản; động Tàng Chơn 20; động Linh Nham 3, động Vân Thông 3; động Âm Phủ 3 và các vị trí còn lại 3 văn bản. Tuy nhiên, đa phần các văn bản không còn nguyên vẹn, bởi số lớn bị phong hóa theo thời gian, mờ hết chữ; một số bị bôi lấp bởi sơn và xi măng. Đáng tiếc nhất là trong 8 bia ký thời Chúa Nguyễn, có đến 5 tấm đã bị đục hết nội dung chữ khắc...”. Với thực trạng như vậy, tại Hội thảo, nhà nghiên cứu Phan Đăng cho biết, đã gặp may khi tìm được một quyển sách chép tay bằng chữ Hán tồn tại trên 100 năm, chưa được in ấn lần nào, bên trong có nhiều nội dung bổ ích cho việc nghiên cứu ma nhai Ngũ Hành Sơn. Theo ông, sự tồn tại cho đến nay của quyển sách chép tay này là một điều kỳ diệu. Đó là quyển Ngũ Hành Sơn lục do tú tài Hồ Thăng Doanh, người làng Hóa Khê (Ngũ Hành Sơn) biên soạn vào đầu triều Khải Định, 1916. Nội dung cuốn sách đề cập đến nhiều chủ đề, trong đó có ghi chép, dịch nghĩa, giải thích một số thơ văn ma nhai Ngũ Hành Sơn, nhờ vậy mà nó giúp chúng ta biết được nội dung các văn bia đã bị xuống cấp, hư hỏng.

UNESCO ghi danh Bia ma nhai là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Kết quả nghiên cứu ban đầu qua cuộc khảo sát đã được đăng trong Đặc san Liễu Quán - Xuân Kỷ Hợi 2019 với chủ đề Ngự chế thi và thơ văn ma nhai Ngũ Hành Sơn. Có thể kể đến các bài: Tổng quan hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn của Thích Không Nhiên; Thơ Ngự chế Hoàng đế Minh Mạng về danh thắng Ngũ Hành Sơn của Võ Vinh Quang; Về hai văn bản ma nhai thời Đồng Khánh tại động Huyền Không của Thích Như Tịnh; Thơ đề của các đại thần đời Thành Thái trên ma nhai Ngũ Hành Sơn của Phan Đăng; Khảo sát văn bản ma nhai thời Duy Tân tại động Huyền Không của Phạm Đức Thành Dũng; Về các bài thơ đề vịnh Ngũ Hành Sơn thời Khải Định và Bảo Đại của Trần Đại Vinh…

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu rất chuyên sâu nói trên, Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng đã chỉ đạo Bảo tàng Lịch sử thành phố phối hợp với Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán tổ chức Hội thảo khoa học Thư tịch cổ và văn khắc Hán Nôm Ngũ Hành Sơn vào tháng 3.2019 với sự tham gia của nhiều nhà khoa học và nghiên cứu đến từ Thừa Thiên Huế và Quảng Nam, Đà Nẵng. Qua Hội thảo này, có thể xác định, thơ văn ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn là kho tàng di sản tư liệu quý giá bằng chữ Hán và chữ Nôm với số lượng lớn, nội dung đa dạng, hình thức thể hiện độc đáo với nhiều thể loại như ngự bút, bia ký, thơ văn, đề từ, đề danh, câu đối, hát nói... của các vua và đại thần, các bậc danh tăng, văn nhân thi sĩ từng dừng chân cảm tác, khắc ghi trên vách đá trong các hang động Ngũ Hành Sơn từ đầu thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XX.

Theo tác giả Thích Không Nhiên, kết quả nghiên cứu ban đầu cũng đã cho thấy: “Ma nhai ngũ Hành Sơn là nguồn tư liệu quý, lưu giữ nhiều thông tin có giá trị liên quan đến lịch sử hình thành, phát triển của một vùng đất - đánh dấu sự cộng cư hài hòa, sinh động giữa người Việt di cư và người Chămpa tiền trú, phản ánh xu thế tiếp biến, dung hòa và nuôi dưỡng các hệ giá trị của nhiều truyền thống văn hóa tâm linh khác nhau mà mảnh đất này đã nặng lòng cưu mang, vỗ về trong dặm dài lịch sử”.

Đối chiếu với những tiêu chí của UNESCO về xem xét để ghi danh loại hình Di sản Tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới như tính xác thực, tính nguyên bản, tính đại diện, giá trị nội dung, khả năng bảo tồn, giới thiệu của địa phương..., Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với UBND quận Ngũ Hành Sơn quyết định báo cáo lãnh đạo thành phố, xin chủ trương lập hồ sơ trình lên UNESCO đề nghị ghi danh di sản tư liệu quý giá này. Các cán bộ chuyên môn của Bảo tàng Đà Nẵng đã miệt mài in dập hầu hết các văn bản ma nhai rồi số hóa kèm theo hồ sơ. Quá trình lập hồ sơ, ngành Văn hóa thành phố và quận Ngũ Hành Sơn đã nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình, tận tâm của Cục Di sản văn hóa thuộc Bộ VHTTDL, Ủy ban Quốc gia chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương Việt Nam và Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán Huế.

Nằm trên con đường di sản miền Trung, nhưng từng có lúc, Đà Nẵng cảm thấy “thua chị kém em” trên lĩnh vực di sản văn hóa. Những năm gần đây, lĩnh vực này có nhiều chuyển động mạnh mẽ với hai di tích quốc gia đặc biệt được xếp hạng (Thành Điện Hải và Danh thắng Ngũ Hành Sơn), với sự phối hợp cùng tỉnh Thừa Thiên Huế trùng tu di tích quốc gia Hải Vân Quan, nay là di sản Ma nhai được UNESCO ghi danh. Vấn đề bây giờ là thành phố Đà Nẵng nói chung, quận Ngũ Hành Sơn nói riêng, cần có chương trình hành động cụ thể để bảo tồn và phát huy giá trị các di sản rất quan trọng này.

NSND HUỲNH HÙNG, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng

Print

Hãy Đăng nhập hoặc Đăng ký đăng nhận xét.

Danh mục bài viết

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liện hệ quảng cáo: 024.22415051

Tổng Biên tập:NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Tòa soạn: Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top