Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới
29 Tháng Ba 2024

Văn học trong cơ chế thị trường: Nhà văn phải biết “thỏa hiệp” với bạn đọc

Thứ Hai 19/09/2016 | 15:12 GMT+7

VH- “Có một thực tế là sách hay thường không bán chạy, trái lại sách bán chạy thường không phải là sách hay. Nhưng thực tế cho thấy không loại trừ hiện tượng sách hay là sách bán chạy cũng như sách bán chạy là sách hay. Nhưng những trường hợp như thế tỏ ra hiếm hoi trên văn đàn và thị trường sách hiện nay”, đó là chia sẻ của nhà phê bình văn học Bùi Việt Thắng tại hội thảo khoa học “Thị trường văn học và văn học thị trường: Lý luận và thực tiễn” do Viện Văn học tổ chức gần đây.

Bàn về “sách hay” và “sách bán chạy” không thể không bàn về công chúng, người đọc, nghĩa là bàn về mối quan hệ giữa nhà văn và bạn đọc. Thực tế đời sống văn chương hiện nay đã có hiện tượng “thỏa hiệp” giữa nhà văn và thị hiếu người đọc. Bởi nhà văn bây giờ đã thấm nhuần câu nói cửa miệng “viết cái công chúng cần chứ không phải cái chúng ta muốn”. “Thỏa hiệp” trong trường hợp này không hàm nghĩa xấu, có thể chỉ là phương châm “lùi một bước tiến ba bước” và từ đây đã có không ít những sách bán chạy trở thành sách hay.
Thời gian gần đây đã xuất hiện một số “hiện tượng xuất bản” có thể gọi là xưa nay hiếm, chẳng hạn như tác giả trẻ Anh Khang đã có hơn 200.000 bản in ra thị trường cho bốn đầu sách: Ngày trôi về phía cũ (45.000 bản), Đường hai ngả người thương thành lạ (55.000 bản), Buồn làm sao buông (70.000 bản), Đi đâu cũng nhớ Sài Gòn và em… Không kém cạnh Anh Khang là Dương Thùy, Gào, họ là những cây bút trẻ cũng có số lượng sách bán chạy không kém.
Nhà văn bây giờ không chỉ sáng tác hay mà còn biết PR cho tác phẩm của mình. Nhà văn trẻ Di Li đã viết hẳn một cuốn sách đọc rất hấp dẫn và bổ ích “Tôi PR cho PR”… Là người biết cách PR cho tác phẩm của mình, nên mới xuất hiện trên văn đàn chưa lâu nhưng nhà văn trẻ này đã có số lượng độc giả đáng nể. Sách của chị bán chạy vì là sách hay. Đồng thời, chị biết cách tổ chức những buổi ra mắt sách gọn nhẹ, hiệu quả… Không những thế chị còn biết cách tổ chức dịch thuật sang tiếng Anh để xuất khẩu sách ra nước ngoài.
Có thể thấy, cùng với sự phát triển kinh tế, văn học cũng tuân theo sự điều tiết của thị trường. Tác phẩm văn học vừa là sản phẩm tinh thần, vừa là hàng hóa, vận hành theo quan hệ giá trị cung - cầu.
Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, Viện trưởng Viện Văn học, ở Việt Nam khái niệm văn học thị trường đến nay vẫn được hiểu theo nhiều cách, đó là văn học đại chúng, văn học bình dân; có khi lại được hiểu là thứ văn học mua vui giải trí. Tuy nhiên, một khi đã tồn tại trong điều kiện kinh tế thị trường, văn học buộc phải vận hành theo quy luật thị trường và tương thích với những yêu cầu cũng như sự điều tiết của nó. Theo đó, ngày nay tác phẩm văn học vừa là sản phẩm tinh thần, vừa là hàng hóa vận hành theo quan hệ giá trị cung - cầu.
Theo GS.TS Trần Đình Sử, mối quan hệ giữa văn học và thị trường luôn tác động qua lại với nhau, thể hiện ở ba khía cạnh: Văn học trở thành hàng hóa, thị trường là môi trường tiếp xúc bình đẳng, cung và cầu là quy luật điều tiết của thị trường.
Thị trường sách báo văn học thường đi theo các phong trào văn hóa, tư tưởng xã hội. Nó chịu ảnh hưởng của các phong trào ấy và tác động tích cực trở lại, giúp các phong trào ấy ngày một phát triển. Các nhà sách, các NXB cũng luôn đồng hành cùng các phong trào văn hóa xã hội và đã tạo ra nhu cầu sách báo trong một phạm vi nào đó. Bởi nếu đi ngược lại các phong trào tư tưởng văn hóa xã hội thì sách sẽ bán cho ai? Mặt khác, nhà văn khi đã có tên tuổi sẽ được các nhà xuất bản săn đón, mua tác phẩm để phát hành ra thị trường. Như vậy, văn học và thị trường là mối quan hệ hai chiều. Nhà văn cần thị trường đưa tác phẩm của mình đến với bạn đọc và thị trường sách cũng phải dựa vào tên tuổi các nhà văn để kinh doanh. Do đó, nền kinh tế thị trường đã cải tạo thị trường sách và làm cho văn học Việt Nam phát triển đa dạng. Điều này giúp người đọc có cơ hội tiếp xúc, tự do lựa chọn tác phẩm phù hợp với thị hiếu, sở thích của bản thân, tạo điều kiện cho văn học phát triển một cách tự nhiên.
Như vậy, yếu tố thị trường đã hiện diện trong đời sống văn học. Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, văn học dù là hoạt động sáng tạo tinh thần vẫn phải vận hành theo quy luật thị trường. Vì thế, để xây dựng một thị trường văn học lành mạnh phụ thuộc rất lớn vào tài năng của người cầm bút cũng như thị hiếu của người đọc. Các nhà phê bình, các giải thưởng văn học và đặc biệt là truyền thông đóng vai trò rất quan trọng trong quảng bá tác phẩm cũng như định hướng thị hiếu, gu thẩm mỹ của người đọc trong việc tiếp nhận các tác phẩm nghệ thuật nói chung và văn học nói riêng.


Thanh Ngọc
 

Print

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Tòa soạn: 124 Nguyễn Du, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội

Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302

Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top