Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Văn hóa

28 Tháng Ba 2024

Thị trường sách tinh gọn: Những “nút thắt” cần tháo gỡ

Thứ Hai 11/04/2022 | 09:27 GMT+7

VHO- Vấn đề khai thác tác phẩm sách tinh gọn tràn lan hiện nay gây ảnh hưởng không nhỏ đến quyền và lợi ích của các tác giả và nhà xuất bản - những người có đóng góp không nhỏ trong việc sáng tạo và đưa tác phẩm đến với độc giả, vì vậy, cần thiết phải có những quy định pháp luật chặt chẽ để bảo đảm quyền lợi của tác giả/chủ sở hữu quyền tác giả.

Hình ảnh quảng bá về sách tinh gọn trên ứng dụng NNT Studio (ITN)

Tinh gọn và truyền cảm hứng

Dù mang đến giải pháp cho những người bận rộn trong cuộc sống hiện đại, song không phải ai cũng cảm thấy sách tóm tắt là một ý tưởng hay. Nhiều người cho rằng, sách tinh gọn đánh trúng tâm lý của người bận rộn khi cung cấp toàn bộ nội dung của tác phẩm gốc trong “nháy mắt”, song lại bào mòn đi tính hấp dẫn và những dấu ấn mà tác giả gây dựng nên.

Có rất nhiều lý do để đọc sách, nhưng phổ biến nhất với hầu hết mọi người, đó là “tiếp thu kiến thức” và “giải trí”. Nếu người đọc sách thuộc nhóm “giải trí” thì việc đọc/nghe các bản tóm tắt không phải là một ý tưởng hợp lý. Đọc tóm tắt cốt truyện của một cuốn tiểu thuyết có thể trong chốc lát thỏa mãn trí tò mò của ta nhưng lại làm mất đi gần như toàn bộ giá trị giải trí của cuốn tiểu thuyết đó. Còn nếu đọc sách vì kiến thức thì các bản tóm tắt sách sẽ giúp ta tiết kiệm được rất nhiều thời gian, nhờ vậy sẽ tiếp cận được với nhiều cuốn sách cũng như nhiều ý tưởng, bài học hơn.

“Văn học là hành trình riêng tư giữa tác giả và người đọc, mỗi người đọc, với nền tảng kiến thức và tâm lý riêng, sẽ có sự tự do riêng trong việc tưởng tượng, theo sự dẫn dắt của con chữ. Ta sẽ đánh mất toàn bộ những tình tiết hấp dẫn, những pha hành động gay cấn, những lời thoại thú vị của các nhân vật, những cơ hội để suy ngẫm hay đưa ra những dự đoán về tình tiết tiếp theo… và rất nhiều điều tuyệt vời khác. Vì vậy, Fonos không tóm tắt sách Văn học, thậm chí sau một thời gian trải nghiệm, chúng tôi cũng không tóm tắt sách đề tài Tôn giáo - Tinh thần nữa, bởi đó cũng là một hành trình rất riêng tư mà không ai có thể đại diện tóm tắt được. Fonos chú trọng vào việc làm tóm tắt các cuốn sách về Tư duy - Kỹ năng, Câu chuyện kinh doanh - Lãnh đạo, với đa dạng các đầu sách của các tác giả Việt Nam và thế giới, từ những cuốn sách mà chúng tôi có trên ứng dụng lẫn những cuốn chúng tôi khao khát được phát hành trên ứng dụng của mình”, đại diện của Fonos cho biết.

“Sách tóm tắt có thể là một giải pháp cho người bận rộn, nhưng chắc chắn không thể thay thế được sách nguyên bản, cũng khó có thể tạo ra nguy cơ giảm tiêu thụ sách truyền thống. Thậm chí, với những bản sách tóm tắt tốt, còn là nguồn khơi gợi người đọc tìm đến phiên bản sách gốc để có thể thưởng thức được tác phẩm đầy đủ và có những trải nghiệm, cảm nhận của riêng mình. Nhưng dù thế nào, với sự biến đổi nhanh chóng của cuộc sống hiện đại, sách tóm tắt, cũng như các sản phẩm truyền tải tri thức khác, sẽ tìm được chỗ đứng cho mình, góp phần bồi đắp tri thức và sự hiểu biết của người đọc, khơi gợi nhu cầu đọc những cuốn sách thực sự giá trị”, ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, Chủ tịch Saigon Books nói.

Cần có những quy định cụ thể về phạm vi của sách tinh gọn

Các NXB/công ty sách ghi nhận sách tinh gọn như một trong những công cụ quảng bá; nhiều đơn vị sách điện tử khuyến khích phát triển, phục vụ sách tinh gọn miễn phí, vì đây là một bước đệm rất tốt để thúc đẩy doanh thu của các sản phẩm toàn văn…, tuy nhiên, quy trình thực hiện và việc bảo vệ bản quyền cho các tác phẩm khi xuất hiện sách tóm tắt đang là vấn đề được quan tâm. Ông Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc, Tổng biên tập NXB Văn học cho rằng, sách tinh gọn là một tác phẩm phái sinh. Vấn đề về sở hữu trí tuệ giữa tác giả của tác phẩm gốc và tác giả của tác phẩm phái sinh sẽ được đặt ra như thế nào? Các quy định của pháp luật liệu đã đủ cơ sở để đảm bảo quyền lợi giữa các bên, đồng thời tạo điều kiện để thị trường sách tinh gọn phát triển lành mạnh, bền vững?

“Từ câu chuyện của bản quyền, của sở hữu trí tuệ sẽ dẫn đến những vấn đề nảy sinh trong hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp các quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ chưa theo kịp thực tiễn của hoạt động xuất bản, vấn đề lợi ích giữa tác giả/nhà sản xuất những cuốn sách gốc với tác giả/nhà sản xuất của những cuốn sách tóm tắt sẽ được giải quyết ra sao?”, ông Vũ đặt câu hỏi.

Ý kiến của nhiều đơn vị xuất bản cũng chỉ ra rằng, vấn đề quyền tác giả của sách tinh gọn hiện nay vẫn chưa được Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam điều chỉnh một cách cụ thể. Việc áp dụng pháp luật trong vấn đề này cũng gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, việc tạo một tác phẩm mới trên nền tảng nội dung và sự nổi tiếng của tác phẩm gốc, có bản chất tương tự với việc làm tác phẩm phái sinh. Việc khai thác và thực hiện các loại hình tác phẩm tóm tắt này phải nhận được sự đồng ý của tác giả/chủ sở hữu quyền tác giả tác phẩm gốc. Điều này nhằm tạo điều kiện để tác giả/chủ sở hữu quyền tác giả được hưởng quyền lợi hợp pháp từ công sức sáng tạo của mình; kiểm soát và bảo vệ sự nguyên vẹn của tác phẩm, tránh những việc làm xâm hại đến nội dung của tác phẩm.

“Đứng trên phương diện đơn vị làm xuất bản, việc tiến hành thực hiện và kinh doanh sách tinh gọn mà không xin phép tác giả/chủ sở hữu tác giả của một bên thứ ba nào đó sẽ là thiệt hại cho chính tác giả hoặc đơn vị xuất bản”, ông Nguyễn Thành Nam, Tổng biên tập NXB Trẻ bày tỏ quan điểm.

Ngoài ra, ông Nguyễn Thành Nam cũng cho rằng, việc xuất bản và phát hành sách tinh gọn (hình thức âm thanh hay chữ viết) còn có thể vi phạm quy định về xuất bản và phát hành xuất bản phẩm (điện tử) của Luật Xuất bản. Vậy câu hỏi mà ông đặt ra là: Sách tinh gọn (hình thức audio) có phải xin giấy phép xuất bản phẩm điện tử không; có phải chịu chế tài của Luật Xuất bản hiện hành không? Vì thế, nên sớm có những quy định chặt chẽ trong Luật Xuất bản, Luật Sở hữu trí tuệ để việc phát triển sách tinh gọn hợp pháp, bảo đảm quyền lợi của tác giả/chủ sở hữu quyền tác giả.

Ông Đinh Quang Hoàng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Waka chia sẻ, hiện nay vẫn còn rất nhiều tranh cãi về bản quyền của sách tinh gọn. Liệu có gì sai không khi bạn tự tóm tắt lại nội dung sách và phân phối nó trên mạng mà chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu tác quyền? Thông thường, sản phẩm tóm tắt sách ở nước ngoài sẽ gói gọn trong thời lượng 15-30 phút/bản tóm tắt, tức chỉ khoảng 5% văn bản gốc. Tuy nhiên, ở Việt Nam, rất nhiều đơn vị viết lại rất nhiều ý từ tác phẩm gốc, ra thành phẩm tương đương 30-60% văn bản gốc, nhưng do chưa có quy định, nên rất khó xác định đây là hành vi vi phạm bản quyền.

Ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành nhấn mạnh, chúng ta cũng không thể chống lại hoặc đứng ngoài xu hướng phát triển sách tinh gọn. Vì thế, tới đây Cục Xuất bản sẽ có những hướng dẫn cụ thể cho các đơn vị để việc thực hiện sách tinh gọn đảm bảo được quyền sở hữu trí tuệ, cũng như quyền lợi cho các bên. Với một thị trường mới, nhiều việc cần làm, chúng ta sẽ cùng đi và thúc đẩy sự phát triển của sách tinh gọn. 

THANH NGỌC

Print

Danh mục theo ngày

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top