VHO - Những năm gần đây, bà con diêm dân ở Nghệ An đã biết áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nên năng suất muối ngày càng tăng lên. Làng nghề muối đang gấp rút mọi công đoạn, khẩn trương cải tạo ruộng sản xuất để đón những hạt muối đầu tiên của năm và hi vọng sẽ được mùa, được giá.

Hằng năm, cứ dịp đầu Xuân, diêm dân huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) lại tất bật bước vào vụ muối mới. Trên đồng muối xã Quỳnh Nghĩa, không khí lao động sản xuất khá nhộn nhịp. Bà còn diêm dân tập trung ra đồng muối để lau dọn khuôn đựng nước, cào bãi phơi, làm nền cho ô kết tinh, đốt hàu hến làm vôi...

Đưa tay lên lau những giọt mồ hôi lăn dài trên trán, anh Trần Tiến Đông cho biết: “Gia đình tôi đã làm muối thuê hơn chục năm nay rồi, dù hết vụ muối đi tìm việc khác làm, nhưng đến vụ cũng phải quay về. Có lẽ không có nghề nào tốn công sức như làm muối. Đây là nghề ông cha truyền lại. Suốt ngày toàn tiếp xúc với nước biển, tay chân đứt không lành được, vác muối trên vai nước muối chảy xuống da rát hết cả người. Nhưng nếu làm chăm chỉ, nghề này cũng sống được, tuy không dư dả nhiều nhưng cũng nuôi sống được gia đình. Năm vừa qua muối được giá trúng mùa nên thu nhập cũng khá hơn".

Diêm dân xã Quỳnh Nghĩa (huyện Quỳnh Lưu) tích cực bám đồng tu sửa ô nề

Tranh thủ thời tiết thuận lợi, gia đình bà Nguyễn Thị Mây, xã An Hòa đã tạm gác các công việc khác để ra đồng muối làm việc. Từ sáng đến tối, bà Mây huy động các thành viên trong gia đình tất bật với công việc cải tạo ô nề, gia cố khu vực sản xuất muối. Bà Mây cho biết: “Đầu xuân tranh thủ thời tiết nắng ráo, chúng tôi huy động cả nhà ra đồng sửa chữa, tu sửa và làm mới ô kết tinh, làm mới khu vực chạt lọc nhằm đảm bảo cho đồng muối được sử dụng hiệu quả. Gia đình tôi có 2,5 sào đất làm muối. Theo dự tính, chúng tôi sẽ bắt tay vào làm muối với mục tiêu phấn đấu đạt 13 - 14 tấn muối trong năm nay”.
Cách đồng muối gia đình bà Mây không xa, ông Nguyễn Văn Quang cũng đang bì bõm lội nước để thu dọn rong rêu trên ruộng muối bị ngập nước. Đây là một trong những phần việc vất vả, nặng nhọc phải thực hiện đầu tiên mỗi khi bước vào vụ mới. “Sau nhiều tháng không sản xuất các bãi phơi bị hư hỏng, xuống cấp nên gia đình tôi cần phải khắc phục. Quá trình sửa chữa ô nại phải rất tỉ mẩn, qua nhiều công đoạn... Vụ muối năm 2023 với diêm dân chúng tôi là năm ổn định về giá cả nhất từ trước đến nay. Thương lái thu mua muối tại ruộng dao động từ 2.000 – 2.500 đồng/kg (cao hơn các năm từ 800 – 1.200 đồng/kg). Với giá thu mua ổn định như năm 2023, bình quân 1 dát muối, bà con sản xuất ra 90 – 100kg muối tinh cho thu nhập từ 180.000 - 250.000 đồng/ngày”. Ông Quang phấn khởi chia sẻ.

Các bộ chạt lọc được người dân đầu tư nhằm giảm bớt sức lao động

Theo bà con diêm dân cho biết, trước khi bước vào vụ sản xuất muối, bà con diêm dân đều phải tu sửa, cải tạo cánh đồng muối của gia đình. Do bà con sử dụng chất liệu vôi, than sỉ xay nhuyễn để tạo thành hồ làm mặt bằng ô kết tinh nên chất lượng và độ bền không lâu như sử dụng xi măng, cát, đá để làm mặt nền. Tuy nhiên theo bà con, với cách này sẽ giúp cho quá trình kết tinh muối được nhanh hơn so với trên bề mặt xi măng, nhưng chỉ sau 2 – 3 năm sẽ tiếp tục cải tạo lại. 
Quỳnh Lưu là huyện có diện tích sản xuất muối lớn của tỉnh Nghệ An với hơn 600 ha tại 9 xã với 12 Hợp tác xã và 1 xí nghiệp. Để giúp diêm dân lưu giữ nghề muối truyền thống và có chỗ đứng ổn định, hiện nay nhiều địa phương khuyến khích nhân dân sản xuất các sản phẩm mới như muối  iốt, muối tôm. Với hơn 600ha làm muối, Quỳnh Lưu là địa phương có diện tích làm muối lớn nhất tỉnh Nghệ An, mỗi năm cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh gần 50.000 tấn muối. 

Bà con dọn cỏ đường sản xuất và các đường đê bao để chuẩn bị bước vào mùa sản xuất muối đầu năm

Nâng cao hiệu quả trong sản xuất muối, UBND tỉnh Nghệ An đã có nhiều chính sách hỗ trợ diêm dân như cải tiến chạt lọc, hỗ trợ bạt ni lông để thay đổi phương thức từ sản xuất muối phơi cát truyền thống sang sản xuất muối phơi bạt... Mục tiêu đến năm 2025, Nghệ An phấn đấu xây dựng từ 3-5 mô hình liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ muối sạch, trong đó, muối chứa nhiều khoáng chất, vi chất dinh dưỡng tự nhiên có lợi cho sức khỏe, đủ tiêu chuẩn làm nguyên liệu sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm cao cấp trong nước và xuất khẩu. Xây dựng 2-3 mô hình gắn sản xuất, chế biến muối với phát triển du lịch trải nghiệm tại các địa phương có điều kiện phù hợp.

Chờ khi thời tiết nắng nóng, diêm dân Quỳnh Lưu sẽ bước vào vụ sản xuất muối

Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quỳnh Lưu Bùi Xuân Trúc cho biết: Mặc dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ từ sản xuất, chế biến nhưng nghề sản xuất muối truyền thống đang đứng trước nguy cơ mất dần lao động. Thực tế, trên các cánh đồng muối thiếu vắng lao động trẻ, chủ yếu là lao động trên 40 tuổi hoặc các cháu học sinh tranh thủ ra giúp gia đình. Tại xã Quỳnh Thuận (Quỳnh Lưu), nơi từng có gần 70% số hộ dân làm nghề muối cũng đang phải đối mặt với tình trạng diêm dân bỏ ruộng do giá bấp bênh. 

Bà con diêm dân mong sẽ có một năm mới thắng lợi, muối được giá

Để giúp bà con yên tâm sản xuất, bám nghề muối truyền thống của địa phương, huyện tiếp tục động viên, chỉ đạo 30 cơ sở làm dịch vụ thu mua muối tại ruộng cho bà con. Đến nay, nhiều HTX trên địa bàn sản xuất muối đã đứng ra bao tiêu sản phẩm kịp thời. Những năm gần đây, bà con đã biết áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nên năng suất muối ngày càng tăng lên, đặc biệt là nhờ cải tiến thêm các ô chạt lọc tại khu vực cánh đồng muối nên giảm bớt sức lao động. Hiện nay mọi công đoạn đã được chuẩn bị gần xong, thời tiết nắng ấm, tiết Xuân tươi vui, nhìn những giọt mồ hôi, nụ cười còn vương cả vị mặn của muối, hi vọng bà con diêm dân ở Nghệ An sẽ có một năm mới thắng lợi, đời sống được cải thiện và không ngừng nâng cao, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quỳnh Lưu cho biết thêm.

                                                                                          PHẠM NGÂN