VHO - Lễ hội cù được người dân Đồng Phú duy trì và gìn giữ. Đây là nét đẹp văn hóa, đặc trưng riêng của phường Đồng Phú với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, khoa bảng đỗ đạt và sức khoẻ cường tráng...

Tổ chức các nghi lễ trước khi vào hội cù ở phường Đồng Phú (Đồng Hới, Quảng Bình)

Trong khuôn khổ chuỗi hoạt động của Tuần Văn hóa-Du lịch Đồng Hới năm 2022, tại Công viên Cầu Rào, phường Đồng Phú (thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình) đã tổ chức lễ hội cù truyền thống.

Theo “Địa chí Đồng Hới” của tác giả Nguyễn Tú: Ngày xưa, lễ hội cù phường Đồng Phú được tổ chức 6 năm một lần, cử hành vào ngày 15 tháng Giêng của các năm Tý, Ngọ. Cù thủ là trai tráng trong làng chọn làm hai phe, phe Đông, phe Tây; mỗi phe có khoảng 20-25 cù thủ.

Làng cử hai người phụ trách gọi là đầu phe, hai trọng tài phất cờ, một người chấp lệnh truyền bằng ống loa và người giữ chuông, trống. Quả cù (cầu) được kết bằng tre thành một quả bóng nhỏ, bên ngoài cuốn vải màu đỏ, được đặt trang nghiêm ở hương án nhỏ trước bàn thờ đình làng. Sau lễ tế Thành hoàng ở đình làng, vị tiên chỉ của làng trịnh trọng bưng quả cù đến sân cướp cù. Hai phe Đông, Tây đứng dàn trận sẵn sàng nghe hiệu lệnh.

Khi hiệu lệnh bắt đầu, các cù thủ bước vào thi đấu với tinh thần đoàn kết, cao thượng, xen lẫn trong tiếng chiêng, trống là tiếng hò reo cổ vũ nhiệt tình, rộn ràng của dân làng. Trong thời gian hai khắc, phe nào bỏ được cù vào rọ một lần là thắng. Trường hợp không ai thắng thì mỗi bên được tung cù vào rọ mình 10 lần. Phe nào có số lần cù trúng vào rọ nhiều hơn, phe đó thắng.

Trai tráng ở phường Đồng Phú tham gia hội cù năm 2022.

Theo các cụ cao niên ở phường Đồng Phú kể lại: Năm nào phe Tây thắng cuộc, năm ấy làng mùa màng bội thu. Năm nào phe Đông thắng, năm đó làng phát về đường quan chức, khoa bảng đỗ đạt. Năm nào hòa không phân chia được thắng thua, năm đó cả nông nghiệp lẫn đường khoa bảng, quan chức đều thịnh vượng hoặc quân bình.

Nếu như trước đây lễ hội cù 6 năm tổ chức một lần, thì 10 năm trở lại đây, lễ hội cù phường Đồng Phú được diễn ra thường xuyên hơn, mỗi năm 1 lần và trở thành điểm nhấn đặc sắc trong Tuần Văn hóa-Du lịch Đồng Hới được tổ chức hàng năm. 

Tổ chức lễ hội cù năm 2022, phường Đồng Phú (thành phố Đồng Hới) đã thành lập hai đội cù gồm 50 trai tráng với tên gọi Đông và Tây. Sau phần lễ tế Thành hoàng diễn ra ở đình làng do các tổ chức đoàn thể và các tầng lớp nhân dân thực hiện, hai đội Đông và Tây bước vào phần thi hội cù với tinh thần đoàn kết, cao thượng trong sự cổ vũ nhiệt tình, sôi nổi của người dân và du khách. Sau 90 phút thi đấu, kết quả phần thắng thuộc về đội Đông.

Bà Hoàng Thị Thanh Nhung, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Đồng Hới cho biết: “Tuy lễ hội cù là nét đặc trưng rất riêng của phường Đồng Phú, nhưng đã trở thành lễ hội truyền thống cấp thành phố, một điểm nhấn đặc sắc trong Tuần VH-DL Đồng Hới. Thời gian tới, thành phố tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để phường Đồng Phú duy trì tốt hơn lễ hội cù truyền thống, qua đó gìn giữ và trao truyền nét đẹp văn hóa truyền thống, đặc sắc của cư dân thành phố Hoa Hồng”.

PHẠM PHÚ