VHO- Lễ hội hóa trang (Carneval) ở châu Âu là lễ hội thuộc diện có nguồn gốc lâu đời nhất, nhưng ngày nay là lễ hội duy nhất được bắt đầu vào thời điểm được tính chính xác đến từng phút hằng năm: Đúng vào 11 giờ 11 phút ngày 11 tháng 11.

 Lễ hội hóa trang là một bộ phận không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tinh thần của người dân châu Âu

Khi ấy bắt đầu thời kỳ được gọi là Mùa Carneval và cũng còn được gọi là Mùa thứ Năm (của năm). Mùa này kết thúc vào ngày thứ Tư trước ngày Chủ nhật thứ 6 trước Ngày lễ Phục sinh. Ngày thứ Tư này được xác định vì từ đó đến Ngày lễ Phục sinh còn đúng 40 ngày (không kể ngày Chủ nhật) và là thời gian mọi người chay tịnh. Tập tục trong Thiên chúa giáo vốn là như thế.

Lễ hội hóa trang được người dân tổ chức từ hơn 2.000 năm nay. Thời điểm 4 con số 11 nói trên được lựa chọn theo thời gian. Con số 11 mang hình tượng hai người đứng cạnh nhau, hoàn toàn bình đẳng với nhau và giống hệt nhau. Nó mang hàm ý đầu tiên của lễ hội hóa trang: Ở thời gian của Mùa thứ Năm này, tất cả mọi người đều bình đẳng với nhau, bất kể xinh đẹp hay xấu xí, thông minh hay ngốc nghếch, giàu sang hay nghèo khó, quyền thế hay thường dân. Vì thế mà mọi người có thể sử dụng trang phục bên ngoài tùy ý thích của họ để che giấu thân phận và diện mạo của họ. Vì thế mà họ có thể hành động vui nhộn và táo tợn mà ở thời gian khác sẽ bị coi là phạm pháp hoặc phạm thượng như tràn vào các cơ quan công quyền, phong tỏa các tuyến đường phố, diễu hành gây ồn ào hay lớn tiếng phê phán chính quyền.

Hình ảnh biểu tượng cho Lễ hội hóa trang này là những người được gắn cho biệt danh “Kẻ điên và ngốc” trong trang phục như thế và với những hành động như thế. Con số 11 nói trên được sử dụng còn có nguồn gốc ở cách suy diễn: Con người có 10 ngón tay và Chúa Giê su có 12 sứ đồ. Con số 11 như vậy có hàm nghĩa không phải hoàn hảo cũng chẳng phải dở dang. Ngày Lễ thánh Martin của đạo Thiên chúa cũng bắt đầu vào ngày 11.11 hằng năm, ngày bắt đầu thời kỳ chay tịnh kéo dài cho tới lễ Noel. Con số 11 còn biểu trưng cho vô hạn độ và tội lỗi. Lễ hội Carneval vì thế được nhìn nhận còn là thời gian vui chơi thoải mái trước khi bước vào thời kỳ chay tịnh và tu luyện tâm linh.

Tập tục và truyền thống lưu truyền và đồng thời thay đổi theo thời gian. Lễ hội hóa trang vì thế mang bản chất tôn giáo và tâm linh, văn hóa và xã hội, tinh thần và giải trí. Nó phản ánh khát vọng về bình đẳng và công bằng trong xã hội đồng thời cả ảnh hưởng và sự gò ép của tôn giáo theo thời gian. Nó trở thành một truyền thống văn hóa của vùng, của quốc gia và châu lục. Trong những thời kỳ chính trị và lịch sử đặc biệt đã qua ở châu Âu, lễ hội này có khi bị cấm. Dịch bệnh trong mấy năm vừa qua đã làm cho lễ hội này không thể diễn ra được. Nhưng nó vẫn duy trì được sức sống và sức cuốn hút của nó bởi nói theo cách đơn giản nhất thì nó là chiếc hàn thử biểu chính xác nhất về thực trạng tinh thần của đất nước, xã hội và người dân ở châu Âu. Nhìn vào lễ hội đặc biệt này có thể nhận ra được thực trạng đất nước và xã hội nơi ấy trên mọi phương diện và tâm trạng thật sự của người dân. Lễ hội này trở thành bộ phận không thể thiếu được nữa trong đời sống văn hóa và tinh thần của người dân và xã hội.

Châu Âu hiện đắm chìm trong cuộc khủng hoảng chính trị an ninh nghiêm trọng nhất kể từ sau cuộc chiến tranh thế giới thứ hai trong nửa đầu của thế kỷ trước và trong những tác động, hậu quả và hệ lụy đa dạng của nó. Nhưng năm nay chứng kiến sự trở lại của lễ hội hóa trang và đấy là một trong số ít điều và điềm tốt lành cho cả châu lục. 

 MINH TRÚC