Nam Định: Người dân Thanh Khê háo hức dựng đu Tết
VHO- Trong tâm khảm người dân Thanh Khê (xã Nam Cường, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định), Tết là khi hoa đào nở đỏ bên hiên nhà, là phút giây được quây quần dưới ánh lửa bếp củi trong đêm 30; háo hức chờ đợi những tấm bánh chưng đầu tiên, xuýt xoa nóng hổi. Tết còn mộc mạc, giản dị và bình yên hơn cả là hình ảnh của cây đu được dựng đầu làng. Năm tháng trôi đi, cây đu ấy đã trở thành nét đặc trưng văn hóa mà ai ai cũng đều mong ngóng mỗi dịp xuân về.
Ngay từ sáng sớm ngày cuối cùng của năm cũ, đông đảo người dân Thanh Khê đã cùng tụ hội về ngôi đền Thành hoàng để cùng nhau dựng đu Tết. Với những người nông dân quanh năm lam lũ trên đồng ruộng, Tết là thời điểm tạm quên đi những vất vả, cực nhọc, lo âu của ngày cũ để tận hưởng không khí ấm áp, sum họp gia đình. Dù mỗi người có một cách cảm nhận, một cách đón Tết riêng nhưng khi cùng đứng dưới cột đu thì cái không khí Tết tan ra rồi quyện lại như sợi dây gắn kết tâm hồn mỗi người
Những thanh niên tại đây hò nhau dựng cột đu. Khoảng đất rộng trước ngôi đền Thành hoàng cổ kính bao giờ cũng là địa điểm được chọn lựa để trồng đu. Đó cũng là hướng mà người dân sẽ xuất hành dịp đầu xuân năm mới, là nơi mà người đi xa hay du khách thập phương phải đi qua nếu muốn về làng để tìm lại cội nguồn
Theo như lời của cụ Đoàn Tâm, một bậc cao niên trong làng thì công việc chọn lựa cột đu cũng có những tiêu chí riêng, đặc biệt: “Ngoài yếu tố thông thường như cây tre phải to khỏe thì số mắt trên thân cây cũng phải được tính toán tỉ mỉ. Những gia đình có cuộc sống sung túc điền viên, con cái học hành tiến bộ mới được làng chọn để xin tre”, cụ Tâm nói
Như một lẽ tất nhiên, gia đình nào được làng chọn thì đó như là một niềm tự hào, kiêu hãnh của người dân quê chất phác, mộc mạc
Khi đã chọn được cột đu thì những cây tre bánh tẻ, dẻo dai nhỏ nhắn hơn sẽ dùng để làm đòn ròng rọc và tay vịn
Phần mõ đu được làm từ gốc tre già
Hoàn thiện một cây đu không chỉ cần đến những chiếc khoan hay những chiếc đục mà còn cần tới kinh nghiệm và khéo léo ở đôi bàn tay người làm. Hai cây tre nhỏ được chọn để làm tay đu sẽ được chẻ làm 5 - 6 phần theo chiều dọc tới lưng chừng thân cây. Sau đó được hơ qua lửa cho từng thớ tre thật mềm mà dẻo để bện lại thành những sợi chắc chắn như dây thừng
Nhiều em nhỏ cũng theo chân các ông của mình ra làm đu Tết, để rồi nhiều năm sau đó khi lớn lên chúng sẽ tiếp tục gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa này
Trong thoáng chốc, đầu ngọn của hai cặp cây trẻ đã được bắt chéo lại với nhau, cột chặt tạo thế giằng liên hoàn, đám trai làng lại trèo lên để buộc đu, tra ròng rọc
Đây cũng là dịp để những thế hệ trẻ tại đây tìm hiểu về những nét văn hóa, những giá trị lịch sử của quê hương mình, thông qua các văn bia được tạo tác dước các triều đại phong kiến mà người dân nơi đây còn lưu giữ
Thời khắc chuẩn bị sang canh, vị cao niên được trọng vọng nhất trong làng sẽ chủ trì một mâm lễ nho nhỏ dưới gốc đu. Có thể chỉ là đĩa xôi, cút rượu nhưng phải thành tâm và thực hiện chu đáo vô cùng. Xong đâu đấy, khi giây phút đất trời bước sang năm mới, tiếng trống, tiếng chuông trong đền vọng ra cũng là lúc vị tiên chỉ đọc bài văn khấn mời Thành hoàng về chơi đu Tết, để ước mong cả một cộng đồng sau lũy tre xanh sẽ có một năm tới làm ăn thịnh vượng, phát tài. Chiếc đu sẽ được đưa một lượt theo cánh tay đẩy của vị cao niên kia như thế lễ khai đu đã chính thức được bắt đầu
VŨ MỪNG