VHO - NSƯT Trần Lực vừa thông tin về bố ông - GS. NSND Trần Bảng vừa qua đời vào 6h sáng nay 19.7 vì tuổi cao, bệnh trọng

Sự ra đi của NSND Trần Bảng là một mất mát lớn đối với sân khấu Việt Nam 

Chia sẻ với Văn Hóa, Phó Giám đốc phụ trách Nhà hát Chèo Việt Nam, NSƯT Lê Tuấn Cường cho biết vài ngày trước ông có tới thăm NSND Trần Bảng khi Trần Bảng vừa phải trải qua một ca phẫu thuật thay khớp xương và điều trị bệnh viên phổi nặng. Khi đó tình trạng của NSND Trần Bảng đã rất nguy kịch. “Sự ra đi của NSND Trần Bảng, cây đại thụ của sân khấu chèo là một tổn thất rất lớn của ngành chèo nói riêng, sân khấu Việt Nam nói chung. NSND Trần Bảng tâm sự với tôi và con trai cụ, NSƯT Trần Lực là Nhà hát Chèo Việt Nam là nơi cụ gắn bó, dành nhiều tình cảm nhất trong cuộc đời và sự nghiệp làm nghệ thuật của cụ. Cho đến bây giờ Nhà hát Chèo Việt Nam vẫn đang diễn các tác phẩm do NSND Trần Bảng làm tác giả, đạo diễn và những vở diễn ấy vẫn được khán giả đón nhận, yêu quý”, NSƯT Lê Tuấn Cường ngậm ngùi chia sẻ. 

NSND Trần Bảng là đạo diễn, soạn giả và nhà nghiên cứu chèo. Ông được nhận Giải thưởng Nhà nước đợt II (2001) và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật đợt 5 (2017). Ông sinh năm 1926, quê ở xã Cổ Am, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng, là con trai nhà văn Trần Tiêu và cháu gọi nhà văn Khái Hưng là bác ruột. Ngay từ nhỏ ông đã say mê văn chương, kịch nghệ nước ngoài. Ông đọc được sách Hán Nôm, thông thạo tiếng Pháp và biết tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Nga. Sau Cách mạng tháng 8, ông tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1951, ông tham gia vào Đoàn Văn công Trung ương, cùng tổ kịch với Thế Lữ, Song Kim, Nguyễn Hoài... Ở đây, ông bắt đầu đến với nghệ thuật chèo. Năm 1957, ông và Bùi Đức Hạnh, Hoàng Kiều, Hà Văn Cầu, Hồ Ngọc Cẩn cùng các nghệ nhân Trùm Thịnh, Cả Tam, Lý Mầm, Năm Ngũ thành lập Ban nghiên cứu chèo. Ở đây ông đã khai thác, bảo tồn các vở chèo cổ, lưu giữ các lớp trò của các nghệ nhân.

 Trích đoạn Tuần Ty Đào Huế được thể hiện rất đắt trong Nàng Thiệt Thê do NSND Trần Bảng vừa là tác giả, đạo diễn

Từ những nghiên cứu đó, ông đã cải biên, xây dựng lại nhiều vở chèo cổ như Quan Âm Thị Kính, Suý Vân (từ vở Kim Nham), Nàng Thiệt Thê (từ vở Chu Mãi Thần)... Riêng với vở Quan Âm Thị Kính đã được ông dàn dựng lại 3 lần (1956, 1968, 1985).

NSND Trần Bảng là một trong những người có công đầu phục dựng lại chèo cổ và phát triển chèo mới. Ông viết kịch bản, đạo diễn, nghiên cứu, phê bình lý luận, tập hợp các nghệ nhân hướng dẫn dựng vở, dạy học trò… Nhà thơ Huy Cận từng viết tặng người bạn gắn cuộc đời với nghiệp chèo bài thơ, gọi Trần Bảng với danh xưng “trùm chèo”. Trần Bảng  đã đóng góp đáng kể trong việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật chèo cổ, đưa chèo cổ sống lại trên sân khấu chèo hiện đại. Ngoài ra, ông còn dàn dựng nhiều vở chèo hiện đại như Lọ nước thần, Tình rừng, Cờ giải phóng, Đường đi đôi ngả, Máu chúng ta đã chảy... Ngoài công việc đạo diễn, ông còn viết nhiều kịch bản chèo, như: Con trâu hai nhà, Đường đi đôi ngả, Cô gái và anh đô vật, Tình rừng, Chuyện tình 80 năm, Máu chúng ta đã chảy... Ông còn viết một số cuốn sách nghiên cứu về chèo như Khái luận về Chèo, Kỹ thuật biểu diễn Chèo, Chèo - Một hiện tượng Sân khấu dân tộc...

NSND Trần Bảng bên con trai Trần Lực và con gái hồi tháng 6. Ảnh: Facebook Trần Lực

Ông đã từng giữ chức Giám đốc Nhà hát Chèo Trung ương (nay là Nhà hát Chèo Việt Nam), Vụ trưởng Vụ Nghệ thuật Sân khấu Bộ Văn hoá - Thông tin, Phó tổng thư kí Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam khoá I (1957). Ông kết hôn với NSƯT Trần Thị Xuân, cũng là một diễn viên chèo. Hai người con của ông là diễn viên, đạo diễn Trần Lực và họa sĩ, kiến trúc sư Trần Thị Mây.

 NSƯT Trần Lực thường xuyên chia sẻ về cuộc sống đời thường bên bố. Bố không chỉ là người thân mà còn là người thầy, người tri kỷ, người truyền cảm hứng cho nghệ sĩ Trần Lực trong nghệ thuật và cuộc sống. 

HIỀN LƯƠNG