VHO - Tối qua 22.7, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hải Phòng phối hợp Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng đã chính thức ra mắt vở chèo Mưa đỏ chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai về đề tài chiến tranh cách mạng. Đây là công trình nghệ thuật hướng tới kỷ niệm 76 năm Ngày Thương binh, Liệt sĩ (27.7.1947-27.7.2023). Tái dựng lại bức tranh bi tráng về cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị mùa hè năm 1972, Mưa đỏ đã thực sự làm lay động trái tim khán giả.

Mưa đỏ tái hiện chân thực không khí đầy ác liệt, bi tráng của cuộc chiến đấu bảo vệ thành cổ Quảng Trị

Kịch bản chèo Mưa đỏ được tác giả Đức Minh chuyển thể chèo từ kịch bản văn học của nhà văn Chu Lai; đạo diễn: NSND  Trịnh Thúy Mùi; âm nhạc: NSƯT Đào Tuấn Hải; họa sĩ: NSƯT Đạt Tăng, biên đạo múa Hoài Anh… Bối cảnh chính của Mưa đỏ là cuộc chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị  năm 1972. Trong đó, nhân vật chính là Cường, một chàng trai Hải Phòng tuổi đời mới đôi mươi, đang là sinh viên khoa Biên kịch của Trường Nghệ thuật Sân khấu. Cường là con trai duy nhất trong gia đình có bố là liệt sĩ hy sinh thời chống Pháp, mẹ là cán bộ ngoại giao. Như bao chàng trai thời chiến, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, Cường đã gác bút nghiên lên đường ra mặt trận. Anh được phân công vào chiến trường Quảng Trị. Tại đây, anh cùng đồng đội được giao nhiệm vụ phải bảo vệ cho bằng được thành cổ Quảng Trị, không để cho quân thù cắm cờ lên nóc thành.

Vở kịch đã tái hiện lại một cách khá chân thực không khí đầy ác liệt, bi tráng, oai hùng và những hy sinh quả cảm của các chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam trong 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ thành cổ Quảng Trị. Ở đó, bên cạnh sự khốc liệt của chiến tranh còn có những phút giây đầy chất thơ của những người lính trẻ. Ở đó, ước mơ tuổi trẻ vẫn tiếp tục được thắp lên và sự hào hoa của những chàng trai miền Bắc vẫn sáng bừng lên giữa mưa bom bão đạn. Ở đó có tình yêu rất đẹp của chàng trai Hải Phòng với o du kích gốc Bình Trị Thiên tên Hồng. Có cả những bức thư đầy thiết tha và nỗi niềm của người mẹ có con ở phía bên kia chiến tuyến, với các nhân vật ở cả hai bên chiến tuyến (ta và địch), xoay quanh hai nhân vật chính là Cường (chiến sĩ giải phóng) và Quang (tên chỉ huy hắc báo của ngụy). Bên cạnh đó là bối cảnh trên bàn đàm phán ở Paris với nhân vật bà mẹ của Cường, một nhà ngoại giao là thành viên của đoàn đàm phán phía ta… Cuộc chiến đấu ấy qua cảm nhận của tác giả Chu Lai, người từng vào sinh ra tử tại Thành cổ Quảng Trị đầy khốc liệt, cam go, mỗi người lính đều sẵn sàng đối đầu với cái chết. Nhưng bên trong đó là những khoảng bình yên, lãng mạn đầy chất thơ của tình yêu nảy mầm trong lửa đạn, điều đó đã tạo nên sức mạnh tinh thần vô cùng quý giá, tiếp thêm động lực để những người chiến sĩ kiên trì với lý tưởng. Vở chèo đã tái hiện lại bức tranh bi tráng về cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa năm 1972, xây dựng thành công những phẩm chất cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ.  Và trên hết, đọng lại sau tất cả chính là thông điệp về sự phi nghĩa của chiến tranh và nỗi lòng của hai người mẹ có con ở hai bờ chiến tuyến. Phần kết của vở kịch với sự xuất hiện của hai người mẹ đứng trong nghĩa trang liệt sĩ, một tay cầm nhang, một tay nắm chặt lấy nhau đã làm cho bao người xem phải nhòe nước mắt. Mọi hận thù được hóa giải và cùng nhìn về tương lai, đó là điều mà cả đạo diễn lẫn tác giả của vở diễn muốn gửi gắm.

Có những khoảnh khắc trữ tình đẹp trên sân khấu

Trao đổi với Văn Hoá, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hải Phòng Trần Thị Hoàng Mai cho biết: “Tháng 7 hằng năm luôn là tháng đặc biệt đối với người dân TP Hải Phòng vì Hải Phòng luôn có những hoạt động, sự kiện tri ân những người thương binh, liệt sĩ có công với đất nước. Kịch bản văn học Mưa đỏ của nhà văn Chu Lai là một kịch bản rất hay vừa có tính bi hùng miêu tả được bối cảnh ác liệt của chiến tranh nhưng cũng có chất trữ tình, lãng mạn phù hợp với sân khấu chèo. Vì vậy, lãnh đạo TP và Sở đã quyết định dàn dựng vở diễn để gửi gắm tình cảm của mình tri ân các anh hùng, liệt sĩ. Đã lâu lắm, Đoàn Chèo Hải Phòng mới dựng một kịch bản đề tài cách mạng, đề tài không thuận cho nghệ thuật chèo. Khi xem Mưa đỏ, chúng tôi rất hài lòng với bản dựng đầy tâm huyết, trau chuốt của NSND Trịnh Thuý Mùi vừa giữ được giá trị của kịch bản văn học, vừa tạo đất cho nghệ sĩ thể hiện”. 

Đã không ít những giọt nước mắt lăn trên gương mặt của nhiều vị khán giả khi chứng kiến những cảnh diễn vô cùng oanh liệt như cảnh những chiến sĩ bộ đội bất chấp mọi hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm, kiên quyết bám trụ không chùn bước. Khó có thể tin rằng, chèo lại có thể tái hiện thành công những khoảnh khắc hào hùng và sâu lắng như hình ảnh chiến sĩ Cường quả cảm xả thân, hy sinh bám trụ chiến đấu đến hơi thở cuối cùng không cho quân địch cắm cờ nóc thành cổ, hình ảnh cô lái đò Hồng vô hồn đưa người lính cuối cùng ở thành cổ về Bắc lại chỉ là thi thể người yêu.  

Hai nghệ sĩ Thuỳ Dương vai O Hồng (Hải Phòng) và nghệ sĩ Nhật Hoá (Thanh Hoá) đã có những giây phút diễn xuất thăng hoa

Ngay sau khi xem xong vở diễn, nhà văn Chu Lai bộc bạch: "Nếu ở kịch nói thì Mưa đỏ là sấm chớp vang trời; chèo thì lắng sâu, yên ả nhưng vẫn giữ được hào khí của một thời trận mạc. Tôi thực sự rất hài lòng với phiên bản Mưa đỏ của sân khấu chèo. Cảnh hai người mẹ xuất hiện trong nghĩa trang để cùng xóa bỏ thù hận, cái gì qua được thì cho qua. NSND Thúy Mùi đã xử lí đoạn kết này rất khéo léo, tinh tế và xúc động".

Có một điều rất đặc biệt là trong ê kíp diễn viên tham gia diễn xuất vở Mưa đỏ, ngoài các nhân vật chính là những diễn viên gạo cội của Đoàn chèo Hải Phòng còn có sự hợp lực huy động các nghệ sĩ thuộc các đoàn nghệ thuật tại TP Hải Phòng để đáp ứng yêu cầu về số lượng hơn 60 người tham gia. Đặc biệt nam diễn viên chính được giao cho Nhật Hóa - một trong những giọng nam ngọt nhất xứ Thanh. Sự xuất hiện một gương mặt nghệ sĩ mới, tài năng trong vở diễn của Hải Phòng cũng đã tạo hiệu quả cao, Nhật Hoá đã chinh phục được giới nghề và khán giả Hải Phòng bởi dáng vóc đẹp, chất giọng hay và cách diễn vô cùng chân thực, xúc động. Trong số diễn viên nổi bật của Hải Phòng có thể kể tới NSND Văn Mởn, các diễn viên Đăng Kiên, Yến Thanh, Thùy Dung và đặc biệt Thùy Dương, nữ diễn viên gánh vai o Hồng chèo đò. Thuỳ Dương chia sẻ: “Từ ngày vào nghề gần 17 năm nay ở Hải Phòng tôi chưa từng tham gia vở diễn nào về đề tài chiến tranh cách mạng, o Hồng là vai diễn mà tôi chờ đợi gần 20 năm nay. Tôi nghĩ mình là người rất may mắn khi được tham gia vào một trong những vai diễn chính trong vở. Tôi cũng như các anh chị em diễn viên tham gia đã được đạo diễn, NSND Trịnh Thuý Mùi và NSND Minh Thu uốn nắn cho từng cử chỉ, từng làn điệu hát”. 

Quả thực là đạo diễn của sân khấu chèo, NSND Thuý Mùi và tác giả chuyển thể chèo đã đưa vào vở diễn những làn điệu đắt của chèo giúp cho dàn diễn viên tài năng được tung tẩy, mượt mà trong các làn điệu như tò vò, chinh phụ, đường trường bắn thước, sử rầu vãn theo... Đặc biệt là chủ đề Mưa đỏ vừa đậm chất chèo mang lại cho người xem những xúc cảm vô cùng tuyệt vời từ lời hát cho tới âm nhạc trầm hùng như một khúc tráng ca của chèo. 

 Mưa đỏ là một trong những tác phẩm thuộc đề án sân khấu truyền hình của Hải Phòng - mỗi tháng một tác phẩm sân khấu được truyền hình trực tiếp trên sóng truyền hình thành phố hoa phượng đỏ. Đây cũng là chủ trương sáng đèn nhà hát thành phố do Sở Văn hóa và Thể thao TP Hải Phòng chủ trì. Chương trình Sân khấu truyền hình đã và đang trở thành điểm hẹn mà công chúng yêu nghệ thuật thành phố cũng như cả nước đón đợi vào mỗi cuối tháng.  Sau đêm diễn thành công tại Nhà hát Lớn Hải Phòng hôm qua (22.7), ngày 30 và 31.7 tới, Mưa đỏ sẽ diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Kế hoạch tiếp theo là sẽ mang đi diễn cho công nhân ở các khu công nghiệp và một số chương trình xã hội, cho người dân ở vùng sâu vùng xa của địa phương.

HIỀN LƯƠNG