VHO - Vùng miền Tây Nghệ An hiện còn lưu giữ được nhiều phong tục, tập quán, các làn điệu dân ca, dân nhạc, dân vũ, nghề thủ công truyền thống, văn hóa ẩm thực, trang phục, kiến trúc nhà sàn… mang đậm văn hóa vùng, miền đặc sắc để phát triển du lịch bền vững.

Chiều 22.3, tại huyện Kỳ Sơn, Ban Văn hóa – Xã hội HĐND tỉnh Nghệ An phối hợp Sở Du lịch tổ chức Hội nghị đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết số 07 ngày 22.7.2020 của HĐND tỉnh về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 – 2025; giải pháp phát triển du lịch miền Tây Nghệ An theo Chỉ thị số 08, ngày 23.2.2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển du lịch toàn diện, nhanh và bền vững.
Tham dự hội nghị có Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Trùng Khánh; bà Nguyễn Thị Thu Huyền - Điều phối viên Quốc gia Chương trình tài trợ các dự án nhỏ, Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF). Cùng dự có các Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An, lãnh đạo một số sở, ngành cấp tỉnh và các huyện, thị xã khu vực miền Tây Nghệ An; một số chuyên gia, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch.

Giữ gìn bản sắc văn hóa bản địa

Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 18.7.2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045 chỉ rõ: “Phát triển nhanh và bền vững vùng phía Tây Nghệ An trên cơ sở phát huy cao nhất các tiềm năng, lợi thế, nhất là lợi thế về kinh tế rừng, kinh tế dưới tán rừng, kinh tế cửa khẩu, tài nguyên lịch sử, văn hóa. Quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đã xác định không gian phát triển khu vực miền Tây Nghệ An: Du lịch cộng đồng; du lịch sinh thái, thể thao mạo hiểm, du lịch nông nghiệp, nông thôn.

Quang cảnh hội nghị

Với diện tích tự nhiên lên đến trên 13,728 triệu km2, chiếm trên 83% diện tích của cả tỉnh và khoảng 36% dân số toàn tỉnh, có đường biên giới tiếp giáp với nước bạn Lào, miền Tây Nghệ An là địa bàn sinh sống lâu đời của các đồng bào dân tộc như: Thái, Thổ, Khơ Mú, Mông, Đan Lai, Ơ Đu, với bản sắc văn hóa đa dạng, độc đáo có tiềm năng phát triển kinh tế rừng trong đó có du lịch.
Miền Tây Nghệ An có Khu Dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận năm 2007 là Khu Dự trữ lớn nhất trên cạn của Việt Nam, có địa hình đa dạng, có những đỉnh núi cao (đỉnh cao nhất Pu xai lai leng 2.720 m), sông suối dày đặc với nhiều thác ghềnh; có nhiều vùng tiểu khí hậu khác nhau tạo nên sự đa dạng về cảnh vật thiên nhiên, có nhiều hang động đẹp có sức thu hút đối với khách du lịch. Bên cạnh những tiềm năng do thiên nhiên ban tặng, vùng miền núi Tây Nghệ An còn lưu giữ được nhiều phong tục tập quán, các làn điệu dân ca, dân nhạc, dân vũ, nghề thủ công truyền thống, văn hoá ẩm thực, trang phục, kiến trúc nhà sàn…mang đậm nét văn hoá đặc sắc văn hóa vùng miền có thể phát triển du lịch bền vững.

Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Trùng Khánh phát biểu tại Hội nghị

Với nhiều tiềm năng, lợi thế, Nghệ An xác định phát triển du lịch đa dạng các loại hình gắn với từng vùng, gồm: du lịch biển; du lịch tâm linh; du lịch sinh thái; du lịch cộng đồng homestay. Cùng với tiềm năng, thế mạnh, những năm qua, tỉnh và các địa phương đã có những định hướng và tập trung phát triển du lịch cộng đồng. HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 07/2020/NQ-HĐND, ngày 22.7.2020 về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021 – 2025.

Theo đó, có 6 chính sách hỗ trợ cho 3 nhóm đối tượng, gồm hỗ trợ mô hình hộ gia đình mua sắm trang thiết bị ban đầu và trang thiết bị nhà vệ sinh; hỗ trợ các thôn, xóm, bản mua sắm bộ nhạc cụ, trang phục truyền thống phục vụ hoạt động văn nghệ và lắp đặt hệ thống biển báo, biển chỉ dẫn, biển quảng cáo, thuyết minh; hỗ trợ đối với cấp huyện kinh phí tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch cho người dân và kinh phí tuyên truyền, quảng bá xúc tiến du lịch cộng đồng.

Theo Sở Du lịch Nghệ An, qua triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng của HĐND tỉnh đã góp phần nâng lên một bước về tư duy, nhận thức phát triển du lịch nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng trong lãnh đạo cũng như người dân ở các địa phương, nhất là khu vực miền Tây Nghệ An – nơi có nhiều tiềm năng, lợi thế. Hiện mô hình du lịch cộng đồng đã được phát triển tại 23 bản làng với 54 hộ phục vụ dịch vụ Homestay trong toàn tỉnh. Các mô hình du lịch cộng đồng được hình thành và đi vào hoạt động, bên cạnh tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người dân, đã góp phần lưu giữ, phát huy, quảng bá các giá trị văn hoá của đồng bào về ẩm thực, nhảy sạp, cồng chiêng, hát múa các làn điệu dân ca đặc trưng từng đồng bào dân tộc. Mặt khác tạo ra sự thay đổi tư duy, nhận thức về mọi mặt của người dân bản địa thông qua tiếp cận với nhiều thông tin từ khách du lịch; góp phần xây dựng không gian nông thôn mới đẹp, văn minh…

Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Trùng Khánh và lãnh đạo tỉnh, huyện Kỳ Sơn khảo sát mô hình du lịch cộng đồng tại bản Mường Lống 1 (Kỳ Sơn). Ảnh: Mai Hoa

Phát biểu tại Hội nghị, Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Trùng Khánh đánh giá cao sự chủ động của tỉnh Nghệ An trong triển khai các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Trung ương về phát triển du lịch thông qua ban hành chiến lược, chương trình, kế hoạch gắn với ban hành chính sách khuyến khích phát triển du lịch. Để du lịch Nghệ An nói chung và miền Tây Nghệ An nói riêng phát triển. Với xây dựng nghị quyết mới của HĐND tỉnh, Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia định hướng, cần tập trung hoàn thiện quy hoạch, định hướng phát triển các loại hình du lịch cộng đồng của Nghệ An nói riêng và miền Tây nói riêng để tập trung đầu tư trọng điểm, tránh dàn trải. 

Lãnh đạo Cục Du lịch Quốc gia và lãnh đạo tỉnh, huyện Kỳ Sơn khảo sát mô hình trồng dược liệu tại xã Mường Lống (Kỳ Sơn)

Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia nhấn mạnh: Nghệ An cần tranh thủ các nguồn lực, tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là quan tâm kết nối hạ tầng giao thông đến các bản làng; gắn với đầu tư hạ tầng đồng bộ, như y tế, viễn thông, nước sinh hoạt, cảnh quan môi trường sinh thái, bảo tồn văn hóa...
Du lịch Nghệ An cần khai thác các loại hình: du lịch nghỉ dưỡng sinh thái, chăm sóc sức khỏe; giáo dục môi trường; thể thao, mạo hiểm; du lịch xanh, sinh thái; chú trọng liên kết du lịch giữa các vùng trong tỉnh. Quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp và người dân khai thác các đặc trưng văn hóa, di sản để xây dựng các sản phẩm du lịch mang tính độc đáo, đặc sắc, tạo sự hấp dẫn riêng. Tập trung đào tạo nguồn nhân lực để phát triển du lịch cộng đồng; đầu tư xúc tiến quảng bá trên các nền tảng số; chú trọng công tác quản lý điểm đến.

Khai thác các giá trị văn hóa của cộng đồng
Tại Hội nghị, các ý kiến tham luận đã tập trung đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết số 07 của HĐND tỉnh về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 – 2025; đồng thời, đề xuất giải pháp phát triển du lịch miền Tây Nghệ An theo Chỉ thị số 08, ngày 23.2.2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển du lịch toàn diện, nhanh và bền vững.
Các ý kiến khẳng định nhiều tiềm năng và cơ hội phát triển của du lịch miền Tây Nghệ An. Nơi đây có Khu Dự trữ sinh quyển lớn nhất trên cạn của Việt Nam, có địa hình đa dạng, có nhiều đỉnh núi cao (đỉnh cao nhất là Puxailaileng, cao 2.720m ở huyện Kỳ Sơn); hệ thống sông, suối dày đặc với nhiều thác ghềnh; có nhiều vùng tiểu khí hậu khác nhau tạo nên sự đa dạng về cảnh vật thiên nhiên, có nhiều hang động đẹp, tạo sức thu hút đối với khách du lịch.

Nhiều ý kiến đề xuất phát triển du lịch cộng đồng tại Nghệ An

Vùng miền Tây Nghệ An hiện còn lưu giữ được nhiều phong tục, tập quán, các làn điệu dân ca, dân nhạc, dân vũ, nghề thủ công truyền thống, văn hóa ẩm thực, trang phục, kiến trúc nhà sàn… mang đậm văn hóa vùng, miền đặc sắc để phát triển du lịch bền vững.
Bên cạnh tiềm năng, nơi đây cũng đang có nhiều cơ hội phát triển du lịch. Nghị quyết số 39, ngày 18.7.2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã chỉ rõ: “Phát triển nhanh và bền vững vùng phía Tây Nghệ An trên cơ sở phát huy cao nhất các tiềm năng, lợi thế, nhất là lợi thế về kinh tế rừng, kinh tế dưới tán rừng, kinh tế cửa khẩu, tài nguyên lịch sử, văn hóa”.

Một góc của mô hình du lịch cộng đồng tại bản Mường Lống 1 (huyện Kỳ Sơn).

Trong Quy hoạch tỉnh Nghệ An thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 cũng đã xác định không gian phát triển khu vực miền Tây Nghệ An là du lịch cộng đồng; du lịch sinh thái, thể thao mạo hiểm; du lịch nông nghiệp, nông thôn.
Liên quan chính sách phát triển du lịch miền Tây Nghệ An, ngày 22/7/2020, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 07 về hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 - 2025. Qua 3 năm triển khai Nghị quyết số 07 của HĐND tỉnh, số lượng đối tượng thụ hưởng còn ít, mới chỉ có 36 gia đình, 12 bản, 12 xã của 9 huyện được thụ hưởng, với tổng kinh phí 6,12 tỷ đồng. Việc khai thác, phát triển du lịch chưa tương xứng tiềm năng, lợi thế của từng địa phương.

Mô hình du lịch cộng đồng, điểm check in tại vườn mận của người Mông tại Kỳ Sơn (Nghệ An)

Thực tế cho thấy, các điểm du lịch cộng đồng ở Nghệ vẫn còn mang tính chất nhỏ lẻ trong khuôn viên hộ gia đình; chưa có sự liên kết, kết nối thành một quần thể du lịch như ở nhiều mô hình khác. Du khách đến với loại hình này chủ yếu chỉ dừng ở ăn uống, ngủ nghỉ và chưa có nhiều trải nghiệm hấp dẫn để có thể lưu trú lâu dài.
Trên cơ sở đánh giá các tiềm năng, lợi thế, cùng các hạn chế, khó khăn, vướng mắc để phát triển du lịch miền Tây Nghệ An, nhiều ý kiến tại hội nghị đã gợi mở, đề xuất một số giải pháp để đưa du lịch phát triển toàn diện, nhanh và bền vững theo tinh thần Chỉ thị số 08 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó chú trọng dựa vào cộng đồng trên cơ sở khai thác các giá trị văn hóa của cộng đồng; cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi. Dân phải muốn làm du lịch và phải tạo thành cộng đồng chung, vai trò Nhà nước chỉ giúp người dân, tránh Nhà nước thiết kế mô hình du lịch rồi bàn giao cho người dân thực hiện. Ngoài ra, cần chú trọng việc kết nối, phối hợp giữa các sở, ngành liên quan nhằm đa dạng sản phẩm du lịch; tăng cường kết nối giữa các điểm du lịch cộng đồng thông qua vai trò của đơn vị làm du lịch kết nối và đơn vị lữ hành; đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá du lịch; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

                                                                                                                                                                       PHẠM NGÂN