VHO - Đoàn chuyên gia của Tổ chức Khảo cổ học Ấn Độ (ASI) vừa có buổi làm việc cùng UBND tỉnh Quảng Nam về Dự án khôi phục tháp F, E tại Khu Đền tháp Mỹ Sơn (xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên) và Dự án nghiên cứu trùng tu và phát huy giá trị Phật viện Đồng Dương (xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình).

Quang cảnh buổi làm việc 

Ông Er. Bhima Azmira,  Giám đốc Bảo tồn của Tổ chức ASI cho biết, cuối năm 2022, tại lễ bàn giao dự án Bảo tồn, trùng tu các nhóm tháp A, H, K khu đền tháp Mỹ Sơn, Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam đã cam kết Chính phủ Ấn Độ sẽ tiếp tục thực hiện công tác bảo tồn, trùng tu, tôn tạo khu đền tháp E, F và khu Phật viện Đồng Dương tại Quảng Nam.
Trên cơ sở đó, tại buổi làm việc, đoàn công tác của tổ chức ASI mong muốn Quảng Nam thống nhất phương án trùng tu nhóm tháp E và tạo cảnh quan ở các nhóm tháp E, F tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Xây dựng hệ thống quản lý nước mưa trên bề mặt; nhà trưng bày tại di sản Mỹ Sơn. Thực hiện chụp ảnh, scan công trình kiến trúc và dữ liệu hóa nhóm tháp E, F… Qua đó lên kế hoạch, báo cáo chi tiết để chuẩn bị cho việc trùng tu theo thống nhất trước đó giữa Chính phủ Việt Nam và Ấn Độ. 
Đối với di tích Phật viện Đồng Dương, các chuyên gia Ấn Độ cho biết sẽ tiến hành vệ sinh toàn bộ diện tích bề mặt rộng 5,2ha. Xác định biên giới một phần của kiến trúc đang bị xâm lấn bởi hoạt động chăn nuôi, nhà ở, đường đi. Đồng thời các chuyên gia Ấn Độ mong muốn thám sát sâu hơn một số vị trí khảo sát nhằm xác định độ sâu của di tích. Đặc biệt, mong muốn tỉnh Quảng Nam cung cấp tất cả những dữ liệu liên quan để làm báo cáo chi tiết cho dự án.

Nhóm tháp F1 Mỹ Sơn dự kiến sẽ được trùng tu vào tháng 4.2024

Tiếp và làm việc với đoàn công tác, ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, tỉnh Quảng Nam hoan nghênh đoàn chuyên gia của Ấn Độ đến Quảng Nam hỗ trợ công tác trùng tu các di tích Chăm tại Khu đền tháp Mỹ Sơn và Phật viện Đồng Dương; UBND tỉnh sẽ tích cực phối hợp, hỗ trợ tối đa trong công tác trùng tu, tôn tạo. 
Tuy nhiên, đối với di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương, để thực hiện mọi sự thám sát tại khu vực này cần phải xin ý kiến của Bộ VHTTDL vì đây là di tích cấp quốc gia đặc biệt, phải tuân thủ các quy định theo pháp luật Việt Nam. Do đó, tỉnh Quảng Nam yêu cầu chuyên gia của tổ chức ASI cần có kế hoạch thám sát gửi UBND tỉnh trình Bộ VHTTDL xem xét và cho ý kiến trước khi tiến hành.
Đại diện ASI cam kết, trong tháng 1.2024 sẽ có kế hoạch thám sát cũng như bảo tồn Phật viện Đồng Dương gửi đến UBND tỉnh Quảng Nam để tiến hành các thủ tục cần thiết trước khi tiến hành trùng tu.
Như Văn Hóa đã thông tin, theo tinh thần Bản ghi nhớ giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Ấn Độ ký ngày 28.10.2014 về việc "Bảo tồn, tôn tạo Di sản văn hóa thế giới Khu đền tháp Mỹ Sơn", trong giai đoạn 2017-2022, dự án hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Ấn Độ trong công tác bảo tồn, tôn tạo các nhóm tháp A, K, H tại Mỹ Sơn đã đạt được những kết quả tích cực. Hầu hết công trình kiến trúc tại 3 nhóm tháp đã được gia cố, tu bổ vững chắc, hiện tất cả công trình trên đã mở cửa đón khách tham quan, được các chuyên gia trong nước, quốc tế và du khách đánh gíá cao. 
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn còn nhiều công trình đền tháp Chăm tại Mỹ Sơn bị xuống cấp nhanh và có nguy cơ sạt lở bất cứ lúc nào. Hai nhóm tháp E, F là những công trình bị hư hại nghiêm trọng nhất hiện nay ở Mỹ Sơn. Dự kiến, công tác trùng tu tháp F1- khu tháp hư hại nặng nề nhất thuộc nhóm tháp F Mỹ Sơn sẽ bắt đầu vào tháng 4.2024. 
Vào tháng 11.2023, đoàn chuyên gia ASI đã đến Quảng Nam tiến hành quá trình nghiên cứu, bảo tồn các nhóm tháp E, F tại Mỹ Sơn. Dịp này, đoàn cũng tiến hành khảo sát ban đầu thực trạng khu phế tích Phật viện Đồng Dương.
Trong thời gian 2 tháng, các chuyên gia Ấn Độ phối hợp với một số cán bộ kỹ thuật của Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn tiến hành nghiên cứu, bổ sung hồ sơ tại 2 nhóm tháp E, F Mỹ Sơn trước khi chính thức tiến hành bảo tồn trùng tu. Trong lần khảo sát này, chuyên gia Ấn Độ cũng mang sang và đưa vào sử dụng một số phương tiện công nghệ mới nhằm giúp thu nhập thông tin, dữ liệu chính xác, đảm bảo hiệu quả cao nhất, làm cơ sở ban đầu phục vụ công việc trùng tu cho những năm tiếp theo.

Đối với khu di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương, UBND tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị của tháp Sáng thuộc di tích này với tổng kinh phí 12 tỉ đồng. 
Cuối năm 2022, UBND tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích Quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương với tổng kinh phí 5,16 tỉ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh, thực hiện từ năm 2024-2025. Mục tiêu xác định vùng quy hoạch, khu vực quản lý và cung cấp các tư liệu khoa học thực tế để làm cơ sở định hướng cho việc lập quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị di tích.  
Trong năm 2023, các chuyên gia Ấn Độ đã 2 lần khảo sát, đánh giá ban đầu về thực trạng di tích Phật viện Đồng Dương, có xem xét đến những yếu tố phát triển du lịch địa phương. Đồng thời trao đổi nắm thêm thông tin về vị trí, quy mô, quá trình lịch sử của di tích để định hướng công tác bảo tồn, phương án trùng tu sắp tới. Theo đó, ASI mong muốn sẽ phục dựng kết cấu kiến trúc cổng chính và hai cổng phụ cũng như khai quật thám sát di tích. 

        THU HOÀI